Những điều chưa biết về thuốc phiện là tập hợp các số báo chuyên đề [tháng 4-5, 1938] của hai bác sĩ L. Gaide và L. Neuberger, in trên tập san nổi tiếng Bulletin des Amis du Vieux Hué (Những người bạn Cố đô Huế), một tạp chí khoa học xã hội có giá trị bậc nhất Đông Dương suốt ba thập niên (1914 - 1944).
Con người bắt đầu có thói quen sử dụng các loại ma túy từ bao giờ và trong các nền văn hóa nào? Có phải hễ ai vướng vào “Nàng tiên nâu” cũng đều trở nên gầy yếu, vật vờ và mất dần lý trí? Liệu có một giới hạn liều lượng hay không, để cho thói quen hút thuốc phiện không diễn tiến tai hại? Hay đâu là sự khác biệt giữa việc hút thuốc thượng hạng và hút bã? Công luận nước Pháp đương thời nhận định ra sao về mối “hiểm họa da vàng” này. Hầu hết những thắc mắc như thế sẽ được trả lời thỏa đáng trong Những điều chưa biết về thuốc phiện.
Tác phẩm có nội dung vừa toàn diện vừa chuyên sâu, có thể nói là chứa đựng gần như mọi điều người ta có thể thắc mắc về chủ đề này: Lịch sử của cây anh túc, lịch sử của tập quán hút thuốc phiện trong các nền văn hóa, cách điều chế, các thương hiệu và chất lượng thuốc cũng “nghệ thuật” hút thuốc, các tính chất sinh hóa của thuốc phiện, công dụng và tác hại, chứng nghiện thuốc, nghiên cứu lâm sàng và cách điều trị. Ngoài ra, các tác giả còn cung cấp thêm rất nhiều thông tin về cuộc chiến chống thuốc phiện tại Viễn Đông và tình hình công luận tại nước Pháp, và mở rộng ra là mối nguy từ thuốc phiện tại các điểm nóng trên thế giới: Đông Nam Á, Nhật Bản, Ấn Độ và đặc biệt là Trung Hoa, nơi nổ ra Chiến tranh nha phiến. Các tác giả dành hẳn hai chương cuối (chương XII và XIII) cho chủ đề huyền thoại về thuốc phiện và những dấu ấn đặc sắc của thuốc phiện trong văn chương qua ngòi bút của các văn sĩ ở Đông Dương từng ít nhiều vướng vào “Nàng tiên nâu”.
-----------
TRÍCH ĐOẠN:
Một truyền thuyết về thuốc phiện:
“Con trai của một ngư phủ đem lòng yêu một nàng công chúa xinh đẹp và nàng cũng đã trao thân cho y. Một ngày nọ, kẻ phong lưu ấy thay lòng đổi dạ, trở về quê cha để thành thân. Một đêm, y mơ thấy nàng công chúa đã trở thành một người mẹ, bị làm nhục và thiêu sống. Trong đống đổ nát của cung điện, y phải tìm được trái tim hóa đá của nàng công chúa quá cố; một khi có được nó, y có thể nhìn thấy lại người yêu của mình. Y bèn lên đường tìm kiếm hòn đá thần, hòn đá mà sau đó người vợ hợp pháp của y sẽ đập vỡ thành hàng nghìn mảnh vụn – từ đó sinh ra loài anh túc gây ngủ mê. Nàng công chúa lại xuất hiện trong giấc mơ của y và khuyên y chiết lấy chất dịch của cây anh túc để làm thuốc hút, qua đó mà quên đi nỗi đau trong lòng.”
-----------
VỀ TÁC GIẢ:
L. Gaide
Bác sĩ, Phụ trách giám sát Lực lượng hậu bị của Quân đội thuộc địa – Cựu tổng Thanh tra vệ sinh và sức khỏe cộng đồng Đông Dương
Bằng đại học chuyên ngành Tâm lý học – Cựu sinh viên nội trú tại nhà thương vùng sông Seine – Cựu bác sĩ trưởng tại Trung tâm Tâm lý học thần kinh Quân đoàn 8.
